Fobi Nedir? Özgül Fobi Belirtileri
Fobi
Fobi, herhangi bir durum ya da nesneye karşı yaşanan aşırı korkudur. Fobi yaşayan bireyler herhangi bir şeyden korkabilirler ve bu korku çevrelerindeki pek çok kişi tarafından ne yazık ki yadırganmakta ve eleştirilmektedir. Çok nadir görülen bazı fobiler olduğu gibi oldukça sık görülen fobi türleri de bilinmektedir. Fobi tedavi edilebilir bir sorundur ve fobilerin tedavisi genellikle çok da uzun vadeli olmamaktadır. Fobi tedavisi için bazen tıbbi yardım gerekirken asıl destek türü psikolojik yardım almaktır. Fobimden kurtulmak istiyorum diyorsanız bana ulaşabilir ve fobi tedavisi için destek alabilirsiniz. Şimdi hep beraber özgül fobi ile ilgili pek çok detayı inceleyelim.
Fobi, bir nesneye, duruma veya kişiye karşı duyulan aşırı ve mantıksız korkudur. Fobiler, kişinin günlük yaşamını olumsuz yönde etkileyebilir ve kaçınmaya, kaçmaya veya panik atak geçirmeye neden olabilir. Özgül fobi, yaygın bir ruh sağlığı sorunudur. Yetişkinlerin yaklaşık %10’u ve çocukların yaklaşık %5’i fobi yaşar. Fobiler, herhangi bir yaşta ortaya çıkabilir, ancak genellikle çocukluk veya ergenlik döneminde başlar. Fobilerin kaynağı çeşitli faktörlerle açıklanabilir. Genetik, çevresel faktörler ve beyin kimyası rol oynayabilir.
Fobiler, çeşitli şekillerde sınıflandırılabilir. En yaygın sınıflandırma, belirli fobiler ve sosyal fobi olarak ikiye ayrılmasıdır. Belirli fobiler (özgül fobi), belirli bir nesneye veya duruma karşı duyulan korkudur. Örneğin, örümcek korkusu, yükseklik korkusu veya uçuş korkusu belirli fobilerdir. Sosyal fobi, başkalarının önünde bulunmayı veya değerlendirilmeyi içeren durumlara karşı duyulan korkudur. Örneğin, topluluk önünde konuşma korkusu, sosyal fobinin bir türüdür. Fobiler için çeşitli tedaviler mevcuttur.
En etkili fobi tedavi türlerinden biri, kişinin korkuyla yüzleşmesine yardımcı olan bilişsel davranışçı terapidir (BDT). BDT, kişinin korkularıyla ilgili olumsuz düşüncelerini ve inançlarını değiştirmesine yardımcı olur. Fobiler, tedavi edilebilir durumlardır. Doğru tedavi ile, çoğu insan fobisi ile başa çıkmayı ve günlük yaşamlarını normal şekilde sürdürmeyi öğrenebilir. Fobi tedavisi için neler yapıldığına yazımın devamında daha detaylı olarak değineceğim. Ancak şimdi fobi türleri nelerdir ve fobiler nasıl yaşamımızı olumsuz etkiler sorularına değinelim.
Fobi Türleri
Fobi olarak adlandırdığımız aşırı ve rahatsız edici korku durumu farklı nesneler, durumlar veya kişilere yönelik olabilir. Fobinin öznesi olan durumla karşı karşıya kalındığında zaten kişi aşırı korku ve panik yaşadığı için bu durumdan özellikle kaçınma davranışı sergilenir. Kaçınmasıyla beraber yaşamının kısıtlanması kaçınılmaz olan kişi aynı zamanda tedavide de bu nesnelerle karşı karşıya kalmaktan da korkabilirler. Şimdi en sık karşılaştığımız fobi türlerini birlikte inceleyelim.
Objektif fobiler: Nesnelere karşı duyulan korkular. Örneğin, örümcek korkusu, köpek korkusu, yükseklik korkusu.
Situasyonel fobiler: Durumlara karşı duyulan korkular. Örneğin, kapalı alan korkusu, uçuş korkusu, topluluk önünde konuşma korkusu.
Sosyal fobiler: Kişinin kendini başkalarının önünde utandıracak veya küçük düşürecek bir şey yapacağı korkusu. Örneğin, topluluk önünde konuşma korkusu, yeni insanlarla tanışma korkusu.
Agorafobi: Açık alanlarda veya kalabalık yerlerde bulunma korkusu.
Akrophobia: Yükseklik korkusu.
Arachnophobia: Örümcek korkusu.
Aviatophobia: Uçuş korkusu.
Aichmophobia: İğne korkusu.
Anthropophobia: İnsan korkusu.
Aquaphobia: Su korkusu.
Astraphobia: Şimşek ve gök gürültüsü korkusu.
Claustrophobia: Kapalı alan korkusu.
Emetophobia: Kusma korkusu.
Hemophobia: Kan korkusu.
Homophobia: Eşcinsellik korkusu.
Mysophobia: Kir ve mikrop korkusu.
Necrophobia: Ölü korkusu.
Nyctophobia: Karanlık korkusu.
Ophidiophobia: Yılan korkusu.
Pogonophobia: Sakal korkusu.
Social phobia: Topluluk önünde konuşma korkusu.
Spectrophobia: Hayalet korkusu.
Thalassophobia: Deniz korkusu.
Xenophobia: Yabancı korkusu.
Fobiler, kişinin günlük yaşamını aşağıdaki şekillerde olumsuz yönde etkileyebilir. Kişinin sosyalleşmesini ve arkadaş edinmesini zorlaştırabilir. Kişinin iş veya okul hayatını etkileyebilir. Kişinin rahat ve huzurlu bir şekilde yaşamasına engel olabilir. Fobiler, aşağıdaki durumlarda ortaya çıkabilir. Çocukluk veya ergenlik döneminde yaşanan travmatik bir olaydan sonra ve genetik yatkınlık varsa
fobi nedenleri oluşma olasılığı artar. Kişinin beyin kimyasında bir bozukluk varsa da fobiler görülebilir.
Fobi Tedavisi
Fobi tedavi edilebilir bir ruhsal sorundur. Fobi tedavisi genellikle 12-18 seans arasında sonlanabilir. Fobi tedavisinde kullanılan ilaçlar fayda sağlayabilir ancak eş zamanlı olarak psikolojik yardım mutlaka alınmalıdır. Fobi tedavisinde bilişsel davranışçı terapi olarak adlandırdığımız terapi ekolü oldukça işe yaramaktadır. BDT, kişinin korkularıyla ilgili olumsuz düşüncelerini ve inançlarını değiştirmesine yardımcı olur. Bilişsel davranışçı yöntemle kullandığımız bazı teknikler şunlardır:
Duygu düzenleme: Kişinin korku ve kaygı gibi olumsuz duygularını yönetmesini öğrenmesine yardımcı olur. Bu teknikler arasında derin nefes alma, gevşeme teknikleri ve öz-yardım teknikleri yer alır.
Düşünce yeniden yapılandırması: Kişinin korkularıyla ilgili olumsuz düşüncelerini ve inançlarını daha gerçekçi ve olumlu düşüncelerle değiştirmesine yardımcı olur. Bu teknikler arasında, kişinin korkularıyla ilgili olumsuz düşüncelerini ve inançlarını belirleme, bu düşüncelerin gerçekçi olup olmadığını değerlendirme ve daha gerçekçi ve olumlu düşünceler geliştirme yer alır.
Maruz kalma terapisi: Kişinin korkusuyla yavaş yavaş ve kontrollü bir şekilde yüzleşmesine yardımcı olur. Bu teknikler arasında, kişinin korkusu olan nesneye veya duruma maruz bırakılması, bu maruz kalmanın aşamalı olarak artırılması ve maruz kalma sırasında kişinin olumsuz düşüncelerini ve inançlarını kontrol etmesine yardımcı olunması yer alır.
Fobi BDT Tedavisi İle Nasıl Düzelir?
Bilişsel davranışçı terapi ile özgül fobi tedavisi oldukça kısa sürede olumlu etkilerini gösterebilir. Bilişsel davranışçı ekolde genel tabirle duygularımız, düşüncelerimiz ve davranışlarımız tanımlanır ve değerlendirilir. Bu değerlendirmelerde kişinin çarpıtılmış bazı düşünce içerikleri de incelenmektedir. Daha kolay anlaşılması açısından bazı yaygın fobi örnekleri üzerinden bilişsel davranışçı terapinin nasıl tedavi ettiğini anlatacağım.
Örümcek fobisi: Kişi, örümcekleri gördüğünde veya örümceklerle ilgili bir şey düşündüğünde yoğun bir korku ve kaygı yaşamaktadır. BDT ile kişi, örümceklerle ilgili olumsuz düşüncelerini ve inançlarını değiştirmeyi ve örümceklere yavaş yavaş ve kontrollü bir şekilde maruz kalmayı öğrenebilir. Bu sayede, örümcek fobisi ile başa çıkmayı ve günlük yaşamını normal şekilde sürdürmeyi öğrenebilir.
Yükseklik fobisi: Kişi, yüksek yerlerde bulunduğunda yoğun bir korku ve kaygı yaşamaktadır. BDT ile kişi, yüksekliklerle ilgili olumsuz düşüncelerini ve inançlarını değiştirmeyi ve yüksek yerlere yavaş yavaş ve kontrollü bir şekilde maruz kalmayı öğrenebilir. Bu sayede, yükseklik fobisi ile başa çıkmayı ve günlük yaşamını normal şekilde sürdürmeyi öğrenebilir.
Topluluk önünde konuşma fobisi: Kişi, topluluk önünde konuşmak zorunda kaldığında yoğun bir korku ve kaygı yaşamaktadır. BDT ile kişi, topluluk önünde konuşmayla ilgili olumsuz düşüncelerini ve inançlarını değiştirmeyi ve topluluk önünde konuşmaya yavaş yavaş ve kontrollü bir şekilde maruz kalmayı öğrenebilir. Bu sayede, topluluk önünde konuşma fobisi ile başa çıkmayı ve günlük yaşamını normal şekilde sürdürmeyi öğrenebilir.
Özetle, benim de uyguladığım BDT yöntemi özgül fobi tedavisi için oldukça etkili ve kısa vadede olumlu etkilerin görülmesine neden olan bir ekoldür. Üstelik uyguladığımız bu yöntemlerle birlikte pek çok durumda tamamen fobik düşüncelerden kısa vadede kurtulma şansına sahip olabilirsiniz. Eğer siz de fobiden kurtulmak için fobi tedavi görmek istiyorsanız, benimle iletişime geçebilirsiniz.