Bağımlılık

Bağımlılık, kişinin bir maddeye veya davranışa bağımlı hale gelmesi durumudur. Bu durum, kişinin madde veya davranıştan yoksun kaldığında yoksunluk belirtileri yaşamasına neden olur. Bağımlılık, fiziksel, psikolojik ve sosyal yönleri olan karmaşık bir hastalıktır. Bağımlılık tedavisi, kişinin bağımlılıktan kurtulmak ve sağlıklı bir hayat yaşamasına yardımcı olan bir süreçtir. Bağımlılık tedavi süreci, kişinin bireysel ihtiyaçlarına göre planlanır ve genellikle aşağıdakileri içerir:

Psikolojik destek: Bağımlılık tedavisi kapsamında alınan psikolojik destek, kişinin bağımlılığının altında yatan nedenleri anlamasına ve bu nedenlerle başa çıkma yollarını öğrenmesine yardımcı olur. Bu destek, bireysel terapi, grup terapisi, aile terapisi veya danışmanlık şeklinde olabilir.

İlaç tedavisi: Bazı durumlarda, ilaç tedavisi de bağımlılık tedavi sürecinde kullanılabilir. İlaçlar, yoksunluk belirtilerini azaltmaya ve kişinin bağımlılığını kontrol altına almasına yardımcı olur. İlaç tedavisi genellikle psikolojik destek ile birlikte bağımlılıktan kurtulmak için kullanılır.

Sosyal destek: Sosyal destek, kişinin bağımlılıktan kurtulma sürecinde yalnız olmadığını hissetmesine ve bu süreçte onu destekleyen kişilere sahip olmasına yardımcı olur. Bu destek, aile ve arkadaşlardan gelen destek, bağımlılıkla mücadele eden diğer kişilerle kurulan ilişkiler veya bağımlılıkla ilgili destek grupları şeklinde olabilir.

Biraz önce de belirttiğimiz gibi psikolojik destek kapsamında farklı terapi yöntemleri uygulanabilir. Bunların bazen teki bazen de hepsi birlikte uygulandığında en iyi sonuçlar alınmaktadır. Bağımlılık terapisi için kullanılan başlıca tedavi yöntemleri şunlardır:

Bireysel terapi: Bireysel psikoterapi, kişinin bağımlılığına ve bu bağımlılığın altında yatan nedenlere odaklanır. Bağımlılık tedavisi uygulayan terapist, kişinin bağımlılığını anlamasına, bu bağımlılıkla başa çıkma yollarını öğrenmesine ve sağlıklı bir hayat yaşamasına yardımcı olur. Terapide, kişinin bağımlılığının kökenleri araştırılır, kişinin baş etme mekanizmaları geliştirilir ve kişinin sağlıklı bir yaşam tarzı oluşturmasına yardımcı olunur.

Grup terapisi: Grup terapisi de bağımlılık tedavi edilirken uygulanan ve bağımlılığı olan kişilerin bir araya gelerek birbirlerinden destek aldığı bir terapi yöntemidir. Grup terapisinde, kişiler bağımlılıkla başa çıkmanın yollarını öğrenmelerine ve yalnız olmadıklarını hissetmelerine yardımcı olunur. Grup terapisinde, katılımcılar kendi deneyimlerini paylaşır, birbirlerine destek olur ve yeni beceriler öğrenirler.

Aile terapisi: Aile terapisi, bağımlılığı olan kişinin ailesiyle birlikte yaptığı bir terapi yöntemidir. Aile terapisinde, ailenin bağımlılığın üstesinden gelmesine ve bağımlı kişiyle sağlıklı bir ilişki kurmasına yardımcı olunur. Aile terapisinde, ailenin bağımlılıkla başa çıkma yolları öğrenilir ve ailenin bağımlı kişiyi desteklemesine yardımcı olunur.

Akademik destek: Bağımlılık tedavisi gören kişilerin eğitimlerini sürdürmeleri ve kariyer hedeflerine ulaşmaları için akademik destek sağlanabilir. Akademik destek, bağımlılığı olan kişilerin okula devam etmelerine, sınavlara hazırlanmalarına ve mezuniyet sonrası kariyer hedeflerine ulaşmalarına yardımcı olur.

Bağımlılık tedavisi, uzun ve zor bir süreç olabilir. Ancak, tedavinin başarısı, kişinin motivasyonuna ve tedavi sürecine bağlıdır. Bağımlılığı olan kişilerin tedaviye devam etmeleri ve tedavinin tüm aşamalarını tamamlamaları önemlidir. Peki bağımlılık tedavisi için başarı şansını neler arttırabilir? Bağımlılık tedavisinde başarı şansını artıran faktörler şunlardır:

Kişinin tedaviye istekli olması: Tedaviye istekli olmayan kişiler, tedaviden daha az fayda görürler. Bu nedenle bağımlılık tedavi sürecinde en etkili başarı faktörü kişinin kullandığı maddeyi ya da genel bir ifadeyle bağımlı olduğu ne ise onu bırakmak istemesidir. Kimse zorla veya kandırılarak tedavi edilemez ve bağımlılığın tedavisi bu şekilde yürütülemez.

Kişinin tedavi sürecine aktif olarak katılması: Tedavi sürecine aktif olarak katılan kişiler, tedaviden daha fazla fayda görürler. Aktif katılımdan kastımız düzenli terapiye devam etme sürecidir. Pek çok farklı faktör kişinin tedavi sürecine devam etmemesine neden olabilir. Ancak bunların birer direnç ve kullanılan bağımlılık yapıcının beyin üzerindeki etkisi olduğu unutulmamalıdır.

Kişinin ailesinin ve arkadaşlarının desteği: Ailesinin ve arkadaşlarının desteği olan kişiler, tedaviden daha fazla fayda görürler. Bağımlılık tedavisi sadece bağımlının iyileşmesiyle mümkün değildir. Bağımlılığın bir aile hastalığı olduğu ve ailenin de belli bir düzeyde değişimi gerçekleştirmesi gerekmektedir.

Kişinin tedavi sonrası sosyal ve mesleki yaşamını düzenleyebilmesi: Tedavi sonrası sosyal ve mesleki yaşamını düzenleyemeyen kişiler, tedaviden daha az fayda görürler. Yaşam düzeni bağımlılık tedavisi için oldukça önemli bir yer teşkil eder. Bağımlılık tedavisinde başarısızlık riskini artıran faktörler ise şunlardır:

Kişinin tedaviye isteksiz olması: Tedaviye isteksiz olan kişiler, tedaviden daha az fayda görürler. Bazen yıllarca kişi tedaviden kaçabilir ancak pek çok kişi de defalarca tedavi sürecini deneyebilir.

Kişinin tedavi sürecine pasif olarak katılması: Tedavi sürecine pasif olarak katılan kişiler, tedaviden daha az fayda görürler. Düzensiz katılım veya ailenin ve yakınlarının zoruyla isteksiz katılım olumsuz şekilde bağımlılık tedavi sürecini etkilemektedir.

Kişinin ailesinin ve arkadaşlarının desteğinin olmaması: Ailesinin ve arkadaşlarının desteği olmayan kişiler, tedaviden daha fazla fayda görürler. Aile üyelerinin bağımlılığı daha çok tetikleyici davranışlarda bulunması halinde tedavi süreci de yarım bırakılabilir.

Kişinin tedavi sonrası sosyal ve mesleki yaşamını düzenleyememesi: Tedavi sonrası sosyal ve mesleki yaşamını düzenleyemeyen kişiler, tedaviden daha az fayda görürler.